St. Janskruid - Hypericum perforatum

Sint Jan

Het Sint Jansfeest was oorspronkelijk een zonnewendefeest. De kerken voerden aanvankelijk strijd tegen dit soort heidense feesten, maar het St. Jansfeest liet zich niet uitroeien. Ze plaatsten het feest van Sint Jan (Johannes de Doper) op 24 juni. Rondom deze periode -waarin de hoofdbloei van veel planten zich bevindt- werden de zogenaamde St. Janskruiden verzameld. Op sommige plaatsen was dit in de 20e eeuw nog gebruikelijk.
Van St. Janskruid, Margrieten en Klaver werd een krans gevlochten. Deze werd onder het hoofdkussen gelegd als geneesmiddel tegen allerlei ziekten.

Wanneer men op Sint Jan negen kruiden verzamelt, ziet men binnen het uur zijn toekomst. Zeven verschillende kruiden, in de Sint Jansnacht onder het hoofdkussen gelegd, wekken een droom op die de toekomst onthult.
De St. Janskruiden zijn: St. Janskruid, Margriet, Klaver, Bijvoet, Goudsbloem, Wilde Tijm, Klis, IJzerhard, Kamille, Vlier en Wolfsklauw.
Het Concilie van Ferrara (1612) veroordeelde het verzamelen van kruiden in de Sint Jansnacht.

Namen

Hypericum perforatum, Sint-Janskruid, Hertshooi, Jaagt-den-duivel, Duivelsjacht, Heksenkruid, Peerkum, Godeware, Bokkenkruid, Duivelkruid, Jachtenduvel, Scharnokel, Sint-Pieterkruid, Wonderkruid.

De Latijnse naam Hypericum zou kunnen verwijzen naar het Grieks, Hyper betekent: boven, machtiger en ikon of eikon betekent: beeld of geestesverschijning. Men meende dat met dit kruid boven de deur, boze geesten werden verdreven. Perforatum wil zeggen: doorboord, als het blad tegen het licht wordt gehouden lijkt het of er veel kleine gaatjes in zitten. Dit zijn kleine olierijke klieren die doorzichtig zijn.

De naam Sint Jan (Johannes) heeft de plant te danken aan het feit dat ze in volle bloei staat op de naamdag van Johannes de Doper (24 juni). Het verschijnen van de rode vlekken op de kroonbladeren valt samen op de dag dat Johannes de Doper werd onthoofd.

Toepassing als verfstof

De bloemen geven een gele wolverfstof wanneer aluin gebruikt wordt als fixeermiddel.
Om zijde een violet-rose kleur te geven gebruikt men de verfstof met alcohol.

Medicinaal gebruik

• In de oudheid gebruikten de Grieken, Romeinen, Kelten, Indianen, Azteken en Indiërs St. Janskruid in- en uitwendig als medicinale plant. De Grieken en Romeinen gebruikten de plant in de 1e eeuw na Chr. o.a. bij ischias en jicht, om gal en urine af te drijven, bij brand- en snijwonden, kneuzingen, huidproblemen, zwakke blaas en bij hysterie en neurosen.
• Dubbel blind, placebo gecontroleerd onderzoek toont aan dat St. Janskruid een goed middel is -naast reguliere antidepressiva- bij de aanpak van lichte en middelzware depressies.
• Het kruid wordt inwendig gebruikt bij depressiviteit met een duidelijke oorzaak, melancholie, zwaarmoedige buien, ochtendhumeur, apathie, onrust, zenuwachtigheid, overspanning, stress, premenstruele spanningen en slapeloosheid. Het wordt wel het arnica voor de zenuwen genoemd.
• De olie en zalf worden uitwendig gebruikt bij snijwonden, schaafwonden, zonnebrand, blaren, littekenpijn na operaties, spier- en gewrichtspijnen, kneuzingen en blauwe plekken.
• Pas op! St. Janskruid kan de werking van geneesmiddelen beïnvloeden, gebruik het kruid dan alleen in overleg met een arts.
• St. Janskruid maakt de huid lichtgevoelig. Zorg dat de huid niet wordt blootgesteld aan de zon of andere vormen van straling (kankerbehandeling) bij het gebruik van dit kruid.