Vlier - Sambucus nigra

Herkomst en vindplaats

De vlier komt oorspronkelijk voor in Europa, de Kaukasus, West-Siberië en Noord-Afrika en is inmiddels ook ingeburgerd in Noord-Amerika.

De vlier komt veel voor op plaatsen waar de grond kunstmatig vruchtbaar is geworden, zoals bij mesthopen of in een kippenren. Verder in het wild vaak aan de rand van of op een open plek in het bos, in duinen, in heggen en tussen het struikgewas. Hij wordt ook veel aangeplant naast huizen, boerderijen en tuinen.

Geneeskundig gebruik

De vlier werd gezien als een soort wonderboom die alles kon genezen en waarvan je elk deel kon gebruiken:
Hippocrates, Dioscorides en Dodoens raadden de vlierbloesems aan als vochtdrijvend middel.
De Choctaw indianen stampen vlierbladeren fijn en wrijven die op het hoofd, of brengen ze, vermengd met zout, aan als kompres tegen hoofdpijn.
Pastoor Kneipp zei over de vlier: Als u in de lente de lichaamssappen en het bloed wilt reinigen en u op een eenvoudige manier wilt ontdoen van alle gestorven elementen, neem dan zes tot acht vlierblaadjes, snijd die in kleine stukjes, zoals tabak, en laat die ongeveer 10 minuten koken. Neem elke morgen een uur vóór het ontbijt een kopje van deze thee, net zolang als uw voorjaarskuur duurt. Deze eenvoudige thee reinigt het menselijk organisme op voortreffelijk wijze.
Plinius gebruikte een papje van de bladeren en parelgerst om hondenbeten te verzorgen.
De groene bast, die te vinden is onder de grijze bast, werd gebruikt bij waterzucht, urineretentie, acute nierontsteking met oedeem, nierkolieken, reuma en jicht.
De wortel kon net zo gebruikt worden als de groene bast.

Tegenwoordig worden alleen de bessen en de bloesems nog inwendig gebruikt, terwijl de bladeren nog wel als wondmiddel worden gebruikt.
De vlier wordt vooral gebruikt vanwege de zweetdrijvende, infectiewerende en ontstekingswerende eigenschappen. Het wordt vooral gebruikt bij grippale aandoeningen en verkoudheden met koorts, koorts en kinderziekten.

Thee bij griep koorts en verkoudheden

Gebruik gelijke delen vlierbloesem, bloesem van de kleinbladige linde (Tilia cordata) en eventueel de bloemetjes van de kamille (Matricaria recutita). Overgiet 1 eetlepel met 150 ml. heet water (net van de kook af), laat dit 10 minuten trekken, zeef het en drink verschillende koppen per dag zo heet mogelijk op. Dit zet aan tot zweten en alle kwalijke stoffen worden uit het lichaam verdreven.

Vlierbessensiroop

Deze siroop is een heerlijk weerstandsverhogend middel.
Zorg dat je alleen de rijpe bessen gebruikt, zoek de beschimmelde en groene bessen er tussen uit. Was de bessen en doe ze in een pan. Laat ze even opkoken, doe ze door een (kaas)doek en vang het sap op. Neem nu 1 liter sap, doe er 1/2 kg kandij- of andere suiker bij en laat aan de kook komen, terwijl je roert. Als de eerste kookbubbels verschijnen, neem je de pan van het vuur. Schuim het vliersap af. Doe de siroop in gespoelde glazen potjes. Zet de potjes op de kop en laat afkoelen.